'Nachtblauw' - historische roman - Simone van der Vlugt - ontstaansgeschiedenis van Delfts blauw aardewerk - 17e eeuw - boekreview

'Nachtblauw', historische roman,
Simone van der Vlugt

'Nachtblauw' - historische roman - Delfts blauw aardewerk - Gouden Eeuw

Ik ben fan van de door Simone van der Vlugt geschreven jeugdboeken (bijv. 'Schuld' en 'Vlinders') en haar historische jeugdromans voor 13-plussers, zoals 'De slavenring' en 'Schijndood'. Van andere boeken die ze de laatste jaren voor volwassenen schreef las ik alleen de vakantieroman 'Het laatste offer'. De meeste van haar zeer succesvolle thrillers sloeg ik over omdat dat niet zo mijn genre is. Thrillers komen op mij over als tamelijk gekunsteld en ik vind het leuker om wat meer persoonlijks van een auteur terug te vinden in een boek.
De aankondiging van 'Nachtblauw', Simones nieuwste historische roman over de ontstaansgeschiedenis van Delfts blauw (17e eeuw) met daarin verweven een liefdesverhaal, sprak me bijzonder aan. Ik hou weliswaar niet van Delfts blauw aardewerk maar wel van vergelijkbaar Japans porselein met indigoblauwe afbeeldingen, én ik ben geboren in Delft. Simone wist heel goed en helder de sfeer van de Gouden Eeuw in eerdere boeken over te brengen aan de lezer, dus ik was blij een recensie-exemplaar te mogen ontvangen van Uitgeverij Ambo/Anthos. 

Van boerin tot plateelschilderes

"Na de dood van haar man wordt Catrijn huishoudster bij de familie van Nulandt. Ze heeft een passie voor schilderen en helpt de vrouw des huizes bij haar schilderlessen. Maar Catrijns verleden achtervolgt haar; ze moet vluchten en vindt werk in een plateelfabriek in Delft. Hier wordt haar schildertalent eindelijk op waarde geschat. Er breken woelige tijden aan. Catrijn overleeft in 1654 ternauwernood de Delftse donderslag, die de binnenstad in puin legt, en komt voor een levensbepalende keuze te staan."

De prettige vertelwijze in de ik-vorm geeft je het gevoel alsof de hoofdpersoon, de 25-jarige Catrijn Barentsdochter uit het Noord-Hollandse De Rijp, een brief aan je heeft geschreven - die je nu leest - over gebeurtenissen die ze meemaakt, beginnend in maart 1654 en anderhalf jaar later eindigend.
Catrijn begint te vertellen over haar echtgenoot Govert, die ze net heeft moeten begraven, over de erfenis, hun boerderij. In haar omgeving verwacht iedereen dat ze de werkzaamheden op de boerderij voortzet, maar ze wil weg uit het waterrijke De Rijp, naar de stad, naar Alkmaar. Ongebruikelijk voor een jonge vrouw in die tijd. Boerderij en bezittingen worden geveild en Catrijn reist af, per trekschuit, naar Alkmaar. Via via vindt ze een betrekking als huishoudster bij een rijke familie in Amsterdam. Daarna komt ze in Delft terecht, waar ze werk krijgt in een plateelbakkerij. Ondertussen worstelt Catrijn met herinneringen uit haar verleden (schuld/zonde), een thrillerachtige relatie met een boerderijknecht uit haar geboortedorp (omkoping en ongewilde avances die hij maakt), en de liefde voor een man. Deze laatste persoon blijft op de achtergrond in dit verhaal en vaart ondertussen ergens op een VOC-schip.
Lezen over onze vaderlandse geschiedenis is meestal een saaie aangelegenheid, maar nooit als het een historische roman van Simone van der Vlugt betreft. Haar ogenschijnlijk eenvoudige schrijfstijl (maar wel degelijk doordacht en zonder schrijf- en stijlfouten!), de uitstekende voorbereiding op echt alles maar dan ook alles wat met de 17e/Gouden Eeuw te maken heeft (en verwerkt is in gebeurtenissen in dit verhaal) én een grote dosis schrijftalent, zorgen ervoor dat ook deze historische roman de moeite van het lezen waard is. Behalve een goed en romantisch (liefdes)verhaal, leer je als lezer terloops hoe het er in vroegere tijden aan toe ging, zonder dat het belerend wordt. Toch kon ik me op het einde van 'Nachtblauw' - verdeeld over twee avonden gelezen - niet aan de indruk onttrekken dat ik het meer een 13-plus jeugdroman vond dan een roman voor volwassenen. Voordeel hiervan is wel dat 'Nachtblauw' door een hele grote lezersdoelgroep (12-80) 'lekker leesmateriaal' gevonden zal worden.

Wat ik goed vond in 'Nachtblauw'

- Heldere beschrijvingen van het waterlandschap in Noord-Holland (omgeving De Rijp), de steden Alkmaar, Amsterdam en Delft in de 17e eeuw (jaarmarkten, verschillen tussen platteland en steden), tochten per trekschuit, herbergovernachtingen, klasseverschillen (huishoudster, dienstbode, rijke familie).

- Goede indruk van de waarde van het geld in de 17e eeuw. Bijvoorbeeld op blz. 12 over de veilingopbrengst van boerderij en bezittingen: "De opbrengst van ruim honderd gulden valt me niet tegen".
- Uitleg over gilderegels (mannen/vrouwen), hoe het vroeger in elkaar zat om in de leer te gaan, om leergeld te betalen en een meesterproef afleggen.
- VOC-handel op de achtergrond.
- Duidelijke beschrijvingen van kleding die Catrijn draagt. Bijv. op blz. 24: "Pas als hij de nestels van mijn lijfje probeert los te maken, duw ik hem zacht maar beslist van me af."

- Hoe mensen dachten over de straf van God, zonde, het geloof (Delft was toen grotendeels Protestant). "Soms vraag ik me af of we onszelf niet veel harder straffen dan God." (blz 147).

- Gebruik van laudanum (opiummiddel) tbv gezondheid. Over zalfjes en goedgelovigheid van de mensen.

- Mooi verwoord hoe mensen vroeger angst hadden voor 'de pest'. Een leuk historisch weetje over de pest met betrekking tot pruimen (blz. 246).
- Goede informatie over schouten en examinaties. Summier, maar goed verweven in het verhaal.
- Zelfs het nawoord is interessant om te lezen.

Minder

- Sommige historische figuren waren er zogezegd met de haren bijgesleept, jammer, want dat was nergens voor nodig. Het verhaal zonder toevoeging van bekende schilders uit de Gouden Eeuw stond al als een huis. Voor de buitenlandse markt is dit wel ideaal. Simones roman 'Nachtblauw' is vanaf augustus 2016 in het Engels verkrijgbaar onder de titel 'Midnight Blue' en ongetwijfeld een prima meeneem-souvenir na een bezoek van toeristen aan de aardewerkfabriek 'De Porceleyne Fles' in Delft. Zij zullen het zeker waarderen dat in het verhaal schilders als Rembrandt van Rijn, Nicolaes Maes, Johannes Vermeer en Carel Fabritius, en het schilderij 'Het Puttertje', voorkomen. Ik vond dit eerder afbreuk doen aan het verhaal omdat ik al lezend ging vergelijken met 'Het meisje met de parel' van Tracy Chevalier. Ook de 'Delftse Donderslag' (ontploffing kruitfabriek) vond ik er een beetje te veel ingepropt.
- Het liefdesaspect (romantisch verhaal) is aan de magere kant. Catrijn voelt liefde voor Mattias, maar die vertrekt vrijwel direct nadat ze elkaar hebben ontmoet met een VOC-schip en hij duikt pas in het allerlaatste hoofdstuk weer op.
- Op blz. 190 raakte ik kwijt over welke personen ik aan het lezen was. Sommige bijfiguren waren zo dun aangezet dat ik niet meer wist om wie het precies ging.
- 'Nachtblauw' waardeer ik daarom meer om de verhalende uitleg over allerlei historische zaken in de 17e eeuw in Holland, dan het verhaal van Catrijn zelf. Hoe spannend Simone van der Vlugt Catrijns belevenissen ook probeert neer te zetten, ik miste voelbare emoties. Alles blijft te beschrijvend. Wel is de hele roman lekker leesbaar, een knappe prestatie bij een boek dat zich compleet in een ander tijdperk afspeelt.

Knap, hoe fantasie vermengd is met geschiedenis

Hou je van een fijn leesbaar, enigszins spannend, historisch uitstekend onderbouwd verhaal over de Gouden Eeuw in relatie tot Delfts Blauw, dan is 'Nachtblauw' een aanrader. Ik vond het interessant om te lezen hoe het er in de 17e eeuw in een plateelbakkerij aan toe ging. Hoe plateelschilders werkten (verf bereiden, lapis lazuli wrijven, schilderen en oefenen op misbaksels, blauwdrukken, figuren verven), hoe het proces van aardewerk bakken verliep, over het verschil tussen Chinees en Hollands porselein, de opkomst van thee en theekopjes. Geschiedenis mengen met fantasie kan Simone van der Vlugt als geen ander. Ik kon me dankzij 'Nachtblauw' goed voorstellen hoe het er vroeger uit zag en aan toe ging, en dat vind ik knap gedaan van de auteur.

'Nachtblauw', Simone van der Vlugt | Uitgeverij Ambo/Anthos | 316 blz. | paperback 19,99 - gebonden 24,99 - ebook 9,99 | ISBN 9789026332067 | 

Andere historische romans van Simone van der Vlugt

Simone heeft meer historische romans geschreven die specifieke tijdsperioden belichten gecombineerd met een romantisch en spannend verhaal: 'De lege stad' over Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog, 'Jacoba, Dochter van Holland' over Jacoba van Beieren die leefde van 1401-1436 en 'Rode sneeuw in december' over het begin van de Tachtigjarige Oorlog. 

Roman 'Schijndood'

'Schijndood' - reïncarnatietherapie - vorig leven

In haar roman 'Schijndood' beschreef Simone een Amsterdamse student, Kris Blanken, die last heeft van angstige dromen. Om van zijn angstdromen af te komen bezoekt hij een reïncarnatietherapeut die hem 'meeneemt naar zijn vroegere ik' in de 17e eeuw. In dit boek staan melaatsheid en kunstenaarschap centraal. 
Dit boek vond ik goed; met name geschikt voor jongeren die te maken krijgen met (spontane) herinneringen aan vorige levens. 

Meer lezen over de geschiedenis van porselein

Tijdens het lezen van 'Nachtblauw' dacht ik regelmatig terug aan de vuistdikke roman die ik jaren geleden las, 'De Porseleinboom Trilogie' van Olaf J. de Landell. Dat boek hield mij toen dagenlang in zijn greep, niet alleen vanwege het boeiende verhaal over een familiegeschiedenis die in het teken staat van porseleinfabrieken (Friesland, 19e eeuw, Nederlandse koloniën), maar ook vanwege de meer dan 1000 bladzijden en superkleine lettertjes. 
Deze roman is tweedehands nog hier en daar verkrijgbaar. Als je van de geschiedenis van porselein houdt, is dit echt een geweldige roman om te gaan lezen.

Lezen over vorige levens in vroegere tijden? Neem een kijkje op www.vorigelevens.nl waar je gratis enkele e-boeken in pdf kunt downloaden.

Ken je de roman van Tracy Chevalier 'Meisje met de parel'? Dit bevat overeenkomsten met 'Nachtblauw'. Zie: Reïncarnatie? Johannes Vermeer - Tim Jenison - Tracy Chevalier (boek 'Meisje met de Parel)

Groetjes,

Marianne Notschaele-den Boer
Reïncarnatietherapeut/auteur
www.mariannenotschaele.nl