 |
| Roman 'De kaart van zout en sterren' |
Hedendaagse vlucht versus een avonturentocht in de 12e eeuw
Ruim 400 pagina's telde De kaart van zout en sterren van de Syrisch-Amerikaanse schrijfster Jennifer Zeynab Joukhadar. Een bijzondere roman met twee verhaallijnen:
1. Een Syrisch meisje, Nour, vlucht in 2011 met haar moeder en zussen om aan het geweld in het Midden-Oosten te ontkomen;
2. In de 12e eeuw doet een meisje, Rawiya, zich voor als jongen om in dienst te gaan bij de reizende geleerde en kaartenmaker, Abdoellah Mohammed al-Idrisi.
De auteur beschrijft Nours schrijnende belevenissen op poëtische wijze, die van Rawiya als spannende avonturenroman. Een aparte combinatie, die toch een eenheid vormt.
Jennifer Zeynab Joukhadar werd geboren in New York. Ze heeft een islamtische vader en een christelijke moeder. Voordat ze schrijfster werd, werkte ze als biomedicus.
Zoektocht naar (t)huis
Als haar vader overlijdt, verhuist Nour met haar moeder en twee zussen van New York terug naar Syrië. In de zomer van 2011 is Syrië een plek vol geweld geworden. Nour, die haar vaders dood nog steeds niet goed kan bevatten, vlucht in de verhalen die hij haar altijd vertelde. Zoals het avontuur van Rawiya, een meisje uit de 12e eeuw, dat zich als jongen vermomde om bij een beroemde kaartenmaker in dienst te treden.
Als Nour en haar familie na een bombardement gedwongen moeten vluchten vanuit de stad Homs, door het Midden-Oosten naar Afrika, nemen ze dezelfde route als Rawiya honderden jaren daarvoor.
In de zomerhitte (40 graden dit jaar in Nederland!) las ik deze roman over vluchten en de zoektocht naar thuis uit. Niet snel, want ik struikelde nogal eens over de voor mij lastige Arabische persoonsnamen. Ik moest echt mijn aandacht erbij houden om te volgen wie wie was in beide verhaallijnen, die zich in het Midden-Oosten afspelen. De extreme temperatuur in Nederland paste overigens wel bij de zinderende hitte van tochten door de woestijn.
Plussen en minnen
+ Goede vertaling door Marion Drolsbach.
+ Jennifer Zeynab Joukhanar heeft pijnlijke en trieste waargebeurde verhalen van vluchtelingen goed samengebracht tot fictieve gebeurtenissen en personen in haar roman.
+ Mooie cover (onder de gouden letters van de titel staan de Arabische letters).
+ Poëtisch van taal, vooral in de eerste hoofdstukken over verdriet en tranen, aandacht voor kleuren en geuren.
-/- Halverwege de roman ebt dat poëtische taalgebruik weg, zeker in de verhaallijn over Rawiya in de middeleeuwen dat op het laatst aandoet als een jongerenroman.
+ Al lezend krijg je beter begrip voor Syriërs die op de vlucht slaan voor oorlogsgeweld en die proberen elders op de wereld een veilige plek te vinden.
+ De kaartenmaker Al-Idrisi heeft echt bestaan; ik vond het interessant om te lezen hoe men in vroegere tijden te werk ging om de wereld in kaart te brengen (Tabula Rogeriana).
+ Verwijzingen naar de positie van sterren aan de hemel.
+ Het myhtische (vogel)wezen Roc krijgt een logische plek in het verhaal.
+ Mooie beschrijvingen door de auteur van geuren, geluiden, kleuren, kruiden, etenswaar.
+ Geologie/stenen komt aan bod.
-/- De vele Arabische persoonsnamen vond ik vertragend lezen.
-/- Begrijpelijk dat in het boek een 'ouderwetse kaart' van het gebied waar de verhalen zich afspelen is afgedrukt; toch zag ik liever een moderne kaart. Ik heb vaak op Google Maps moeten kijken om te zien waar welke stad lag. Ik ben geen Midden-Oosten kenner.
+ Origineel om een aantal gedichten bij aanvang van een hoofdstuk te plaatsen in de vorm van het land waarover het gaat.
-/- Die gedichten heb ik overgeslagen omdat ik ze onleesbaar vond. Alleen geschikt voor liefhebbers van poëzie en proza.
-/- Het verhaal van Rawiya leest snel en makkelijk, dat van Nour langzaam.
+ De verhalen zijn mooi in elkaar vervlochten, het einde is goed bedacht.
Meer begrip voor mensen die hun land moeten ontvluchten
Geregeld legde ik het boek een dag terzijde omdat ik niet goed wist of ik het uit wilde lezen. Al die Arabische namen maakte het moeilijk vlot doorlezen. Iemand met wie ik dit besprak, had hetzelfde. Toch bleven we beiden voldoende geboeid door het verhaal en lazen we de roman uit.
De kaart van zout en sterren vind ik een goede en mooie roman voor lezers die houden van verhalen die zich afspelen in het hedendaagse (en middeleeuwse) Midden-Oosten. Ook voor scholieren/docenten van middelbare scholen - denk aan de 'verplichte' boekenlijst - is het een prachtige roman om meer mee te krijgen over volwassen worden, de betekenis van verhalen, omgaan met verlies en verdriet, en het waarom van je land ontvluchten. Eén ding is zeker, na het lezen van Jennifer Zynab Joukhadars boek denk je anders over (Syrische) vluchtelingen die hun geboorteland verlaten. Niemand wil weg uit het land waar hij of zij gelukkig is. Maar om geweld te ontvluchten kun je soms niet anders.
'De kaart van zout en sterren' | Jennifer Zeynab Joukhadar | ISBN 9789026346170 | 22,50 euro paperback | Uitgeverij Ambo Anthos
Marianne Notschaele-den Boer
Reïncarnatietherapeut/auteur
www.vorigelevens.nl
