 |
| Deskundigen over de dood - Elke Veldkamp |
De dood - een uitstekend boek van Elke Veldkamp - meningen over de dood, levenseinde
Ik heb ruim een maand nodig gehad om dit boek te lezen. Niet omdat het moeilijk was om er doorheen te komen, allesbehalve dat, maar omdat ik de tekst goed tot me wilde laten doordringen en laten bezinken. Zo zorgvuldig als journalist Elke Veldkamp (1971) aan de inhoud van 'De Dood' werkte, net zo zorgvuldig wilde ik de tekst ervan tot me nemen. Na 207 interessante pagina's kan ik oprecht zeggen: als je - op welke wijze ook - beroepsmatig werkt met 'de dood' of in dit onderwerp geïnteresseerd ben, lees dan dit boek! Ik hoop dat heel veel docenten van opleidingen - waar bijvoorbeeld de vakken rouwverwerking of stervensbegeleiding gegeven worden - dit prachtige en nuttige boek als standaardwerk gaan beschouwen. Elke schrijft op blz. 12: "Het lijkt me heel mooi als de dood wat minder op afstand komt en dat het boek - wie weet - leidt tot nieuwe inzichten en mooie gesprekken met elkaar." Ze is geslaagd in haar opzet!
Vijftien boeiende interviews - quotes
Elke Veldkamp interviewde vijftien mensen die zich beroepshalve of uit interesse bezighouden met de dood: praktisch, medisch, filosofisch, psychologisch, maatschappelijk, biologisch, economisch en spiritueel. Wat is de dood? Hoe verloopt het sterven? Hoe gaan mensen daar mee om? Wat gebeurt er met het stoffelijk overschot? Zijn wij misschien wel veel meer dan ons fysieke lichaam?
De geïnterviewden vertellen aan de auteur vanuit hun eigen ervaring en jarenlange deskundigheid over persoonlijke visies op de dood. Hieronder enkele quotes die mij aanspraken:
- Elke Veldkamp, de auteur
Blz. 7. "Niet dat ik de dood zelf wil ervaren. Daaraan heb ik nog lang geen behoefte." ---> met sessies reïncarnatietherapie zou dit wel kunnen :)
- Wim Cappers, expert funeraire cultuurgeschiedenis
Blz. 17. Over doodgaan in de achttiende eeuw zegt hij: "Binnen de volkscultuur bestaat dan nog steeds het idee dat iemand pas dood is, als hij goed begraven is én het lichaam helemaal ontbonden is. Gebeurt dat niet goed, dan kan de overledene gaan spoken." ---> hij vertelt bijzondere weetjes over de ontstaansgeschiedenis van begraven in Nederland in diverse eeuwen.
- Eric Venbrux, hoogleraar antropologie
Blz. 39. "Een van Venbrux' collega's doet onderzoek naar reïncarnatie. Opmerkelijk is dat het hier vaak als een tweede kans wordt gezien, terwijl men in Azië juist aan de reïncarnatiecyclus probeert te ontsnappen."
- Liesbeth Sterck, hoogleraar dierenecologie
Blz. 47. "Je blijft leven zolang het nuttig is. Evolutionair gezien is het nut van oud worden beperkt. Waarom zou je heel oud worden als je met korter leven ook voldoende nakomelingen krijgt?"
- Eline Slagboom, hoogleraar moleculaire epidemiologie
Blz. 62. "De invulling van wat sterven is, is een heel persoonlijk iets. Het draait er uiteindelijk om of iemand zelf vindt dat hij of zij nog een leven leidt dat de moeite waard is."
- Saskia Teunissen, hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg
Blz. 78. "Ik vermoed dat het lichaam een omhulsel is voor een taak die we hier op aarde hebben."
- Cathelijne Verboeket, socioloog en verpleegkundige consulent
Blz. 82. Sterven op je rug of in foetushouding op je zij? "Verboeket hoopt dat dit onderzoek de vanzelfsprekendheid waarmee mensen op hun rug worden gelegd ter discussie zal stellen." ---> vond ik een heel interessant gegeven.
- Ineke Koedam, deskundige stervensbegeleiding
Blz. 90. "We willen autonomie op alle fronten, en het stervensproces moet vooral snel afgelopen zijn. We willen het lijden liever vóór zijn. We zijn bang voor aftakeling en bang om kwetsbaar te worden, om een beroep te moeten doen op anderen." ---> veel geïnterviewden benadrukken dat we te ver weg gaan van het sterfproces omdat we alles 'maakbaar' willen hebben in ons leven, en dat gaat natuurlijk helemaal niet.
Blz. 94. "Ik kan me niet voorstellen dat het bij één leven blijft. Ik geloof dat we vele levens leven om zo veel mogelijk ervaringen op te doen, met als doel bewustwording."
- Agnes van der Heide, hoogleraar besluitvorming en zorg rond het levenseinde
Blz. 110. "Het heeft me ervan overtuigd dat het goed is met je naasten gesprekken te voeren over de dood. Stel het niet uit tot het te laat is."
- Jan Mokkenstorm, psychiater
Blz. 121. Over zelfdoding/zelfmoord en de Hulporganisatie 113: "Per etmaal ontvangt 113 gemiddeld honderdvijftig crisisoproepen via de telefoon en de chatfunctie"... "We maken contact met iemands pijn, en vragen waarom zelfmoord daarvoor een oplossing zou kunnen zijn."
- Wilma Duijst, forensisch arts
Blz. 143. "Ze gelooft in een ziel die het lichaam verlaat na de dood. 'Vraag me niet om technische details, dat weet ik niet. Maar ik denk dat op het moment van doodgaan je ziel je lichaam verlaat. Wat overblijft is een lichamelijk omhulsel.'"
- Riny Bergervoet, rayonmanager bij Natuurbegraven Nederland
Blz. 154. "Ik denk uiteindelijk dat alles gewoon stopt als je doodgaat. Dat er niets meer is."... "Maar misschien wil ik dat ook gewoon graag geloven, omdat ik het idee dat er dode mensen om me heen zijn zo eng vind."
- Marieke Havermans, uitvaartkistenmaker van bioplastic
Blz. 158. "Kijk, de uitvaartbranche staat al honderd jaar stil qua innovatie."
- Pim van Lommel, cardioloog en BDE-onderzoeker
Blz. 177. Aangename praktijkvoorbeelden worden genoemd door Pim van Lommel. "In het leven gaat het om acceptatie, empathie en liefde. En dat de dood absoluut niet iets is om bang voor te zijn."
- Leoniek van der Maarel, rouwtherapeut
Blz. 192. Rouwen kost tijd. "Alles moet even perfect en vlekkeloos verlopen. Als er dan een kink in de kabel komt door een sterfgeval, moet dat met een quick fix opgelost worden."... "Iemand is in therapie. Het is geen spoedcursus."
- Martin Michael Driessen, schrijver/kunstenaar
Blz. 206. "En heeft het op afstand behandelen van zijn eigen rouw in een literair werk hem geholpen? 'Ja. Ik zie het als een vorm van zingeving. Als je zo ver bent dat je boven je eigen verdriet kunt staan en dat kunt transformeren tot kunst, dan is dat een grote opluchting.'"
Prachtig boek - vele plussen!
+ over de volgorde van de inhoud is goed nagedacht door Elke Veldkamp
+ als leidraad gebruikt ze haar eigen nieuwsgierigheid (ze vraagt in haar interviews naar wat doodgaan inhoudt, waarom mensen doodgaan, hoe de geïnterviewden gefascineerd raakten door 'de dood', hoe een stervensproces verloopt, of er nog iets van ons overblijft nadat ons fysieke lichaam is vergaan, waarom euthanasie meer geaccepteerd is dan zelfdoding/zelfmoord enz)
+ hoe moeilijk het onderwerp ook is, de auteur heeft er een prettig leesbaar geheel van gemaakt, dat verdient echt een compliment!
+ mooie hardcover, papieren omslag, handzaam formaat
+ neutrale afbeelding van een treurberk op de voorkant van 'De Dood', passend maar wel deprimerend
+ regelmatig komt 'de maakbaarheid van het leven' aan de orde, een modern thema
+ goede aansprekende titels en tussenkopjes
+ er worden boeken en websites genoemd die bij een geïnterviewde horen, dit nodigt uit om eventueel meer en verder te lezen over een bepaald onderwerp
+ 'De Dood' is geschikt als 'lesmateriaal' voor opleidingen op het gebied van rouwverwerking en stervensbegeleiding
+ geen religieuze invalshoeken
+ gangbare denkwijzen over sterfprocessen van anderen zijn mooi ingebed in de interviews
- klein lettertype
- eindigen met schrijver Martin Michael Driessen vond ik een wat minder goede keuze; daar waar het boek overal een lichte fijne sfeer uitstraalt, eindigt het enigszins in mineur
- wat minder geschikt voor mensen die nog erg angstig zijn voor de dood.
Kortom, ik vond dit een prachtig boek dat echt iets toevoegt aan andere werken op het gebied van sterven/rouw/de dood.
Elke Veldkamp 'De Dood' | www.wereldbibliotheek.nl | ISBN 9789028427174 | prijs € 19,99.
Groetjes,
Marianne Notschaele-den Boer
Regressie- en reïncarnatietherapeut/auteur
www.vorigelevens.nl
