Blog Vorige Levens: Oorlog werkt lang na - nieuwe boeken over wo2 - Bibliothecaresse van Auschwitz

Twee nieuwe boeken over de Tweede Wereldoorlog

Gruwelijke zaken

Om bij te blijven op therapeutisch gebied lees ik vakbladen en boeken over therapie, coaching en nieuwe methoden en technieken.
Ook lees ik oorlogsromans en allerlei historisch verantwoorde en/of wetenschappelijke boeken over uiteenlopende onderwerpen en tijdsperioden in de geschiedenis. Ik vind het prettig achtergrondinformatie tot mijn beschikking te hebben als cliënten vragen stellen over herinneringen die ze hebben aan voorbije levens. Kloppen hun herinneringen met de werkelijkheid? Cliënten kunnen zich vaak niet voorstellen dat bepaalde gruwelijke zaken echt gebeurd zijn in concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog.

Nieuwe boeken over de Tweede Wereldoorlog

Ik weet het, er zijn al heel veel boeken over de oorlog geschreven, maar het voordeel van nieuwe uitgaven is dat - naarmate 1940-1945 langer achter ons ligt - schrijvers een completer, genuanceerder en historisch juister beeld kunnen schetsen van de Tweede Wereldoorlog.
Dat is zeker het geval in de boeken 'De Bibliothecaresse van Auschwitz', geschreven door Antonio Iturbe (ISBN 978-90-225-6643-5/www.boekerij.nl) en 'Ellis & Elisabeth, dochters van Theresienstadt' van Lex Lesgever (ISBN 978-90-225-6392-2/www.boekerij.nl).

Boek 'De Bibliothecaresse van Auschwitz' - Antonio Iturbe

De boeken 'Bibliotheek bij nacht' van Alberto Manguel en 'The painted wall' van Ota B. Kraus over het bestaan van een miniscule bibliotheek in een concentratiekamp, waren voor Antonio Iturbe reden tot journalistiek onderzoek. Dit, in combinatie met vele gesprekken die hij voerde met Auschwitz-overleefster Dita Polachova, bibliothecaresse van blok 31, leidde tot zijn op waarheid gebaseerde roman 'De bibliothecaresse van Auschwitz'.

In concentratiekamp Auschwitz II-Birkenau is in een familiebarak (Familienlager BIIb) - die diende om gezanten van het Rode Kruis te misleiden bij controles - een schooltje opgezet. 14-jarige Dita krijgt in deze barak het beheer over 8 gehavende boeken. Boeken zijn ten strengste verboden in het kamp; dat ze binnengesmokkeld zijn door gevangenen is op zich al een wonder. Deze boeken, gekoesterd als ware schatten, worden verstopt in de barak onder vloerplanken en onder Dita's schamele kleding. Als 'bibliothecaresse' zorgt ze ervoor dat aan de juiste mensen in de barak de boeken worden uitgeleend. Dankzij deze 8 boeken krijgen kinderen in het geheim les. De clandestiene 'bibliotheek' geeft moed, hoop en kracht in verschrikkelijke omstandigheden.

Blz. 93:
'Hoe gaat het met het werk in blok 31?'
'Wel goed. Wij assistenten zorgen dat alles reilt en zeilt. De een stookt de kachel als er kolen of houtblokken zijn, maar dat komt niet zo vaak voor. En een ander geeft de kleintjes te eten. We vegen ook de barak aan. Ik zit nu in de potlodengroep.'
'Potlodengroep?'
'Er zijn maar heel weinig echte potloden en die worden voor bijzondere gelegenheden bewaard. Dus maken we zelf gebrekkige potloden, maar die doen het wel.'
'Hoe doen jullie dat?'
'Eerst slijpen we lepeltjes met stenen tot een soort messen. Dan slijpen we daarmee punten aan stukjes afvalhout. Ik maak het werk meestal af - ik houd de punt in het vuur en verbrand hem zodat er een koollaagje op komt. Daarmee kunnen de kinderen een paar woordjes schrijven. We moeten wel elke dag weer slijpen en branden.'

Blz. 258:
Dita kijkt omhoog. Miniscule asvlokken dwarrelen over haar gezicht, handen en jurk. De mensen van blok 31 komen naar buiten om te kijken.
'Wat is er aan de hand?' vraagt een kind geschrokken.
"Wees maar niet bang,' zegt Miriam Edelstein. 'Dat zijn onze vrienden van het septembertransport. Ze komen bij ons terug.'
De kinderen en de leraren gaan zwijgend bij elkaar staan. Er wordt zachtjes gebeden. Dita maakt een kommetje van haar handen om wat van die zielenregen op te vangen. Ze krijgt het te kwaad, haar tranen trekken witte sporen over de as op haar gezicht. Miriam Edelstein heeft een arm om haar zoon Ariah heen geslagen en Dita gaat bij hen staan.
'Ze zijn terug, Dita, ze zijn terug.'
Ze zullen nooit meer uit Auschwitz weggaan.'

Pluspunten aan deze roman:
- Op waarheid gebaseerd, historisch redelijk juist.
- Naast Dita komen kampgevangenen Rudi Rosenberg, David Schmulewski, Peter Ginz, Siegfried Lederer, Hans Schwartzhuber, Seppl Lichtenstern, Freddy Hirsch en Margit Barnai uitgebreid aan bod. Ook is ingezoomd op 'de vijand': Rudolf Höss, Adolf Eichmann, Elisabeth Volkenrath en Josef Mengele. Dit geeft een compleet beeld van gebeurtenissen in concentratiekamp Auschwitz.
- Behalve het dagelijkse kampleven in Auschwitz, schetst het ook goed de barre omstandigheden van Joodse gevangenen in Theresienstadt (ghetto).
- Voor reïncarnatietherapeuten: geschikt voor cliënten met oorlogsherinneringen aan Theresienstad, Auschwitz, Birkenau, kinderbarakken en Josef Mengele.
- Verhaal leest gemakkelijk weg (413 pagina's). Een nette vertaling.
- Ook geschikt voor middelbare scholieren. Goede identificatie met 14-jarige hoofdpersoon mogelijk.

Minpunten:
- Antonio Iturbe heeft geprobeerd zoveel facetten van het kampleven aan bod te laten komen in zijn roman, dat de verhaallijn van Dita een beetje ondergesneeuwd raakte.
- De schrijver leeft zich goed in in mannelijke kampgevangen en heeft affiniteit met emoties van verzetsmensen en hun ontsnappingspogingen uit het kamp. Hij is minder goed in beschrijvingen van Dita's emoties en die van andere vrouwen.
- Liever had ik deze roman in 'de verleden tijd' gelezen. Iturbe weeft namelijk veel historische kennis van ná 1945 in de beschreven gebeurtenissen. Hierdoor komt het 'in de tegenwoordige tijd'-verhaal wat geforceerd over.

Boek 'Ellis & Elisabeth, dochters van Theresienstadt' - Lex Lesgever

De auteur van dit boek, Lex Lesgever (Amsterdam, 1929), is pas 11 jaar als in mei 1940 in Nederland de oorlog uitbreekt. Zijn hele familie wordt in 1941 opgepakt en gedeporteerd. Lex duikt onder en overleeft de oorlog.
Lex zet zich nu nog steeds in om het verhaal van de Tweede Wereldoorlog aan de jeugd te vertellen. Eerder verscheen van hem het boek 'Nooit verleden tijd'.

In 'Ellis & Elisabeth, dochters van Theresienstadt' schetst hij in eenvoudige taal het waargebeurde verhaal van Leentje en Caroline.
In 1944 worden Leentje en Caroline vanuit Nederland naar Theresienstadt gedeporteerd. De twee jonge vrouwen raken daar met elkaar bevriend, vooral omdat ze allebei hoogzwanger zijn. Caroline schenkt onder barre omstandigheden het leven aan Elisabeth, Leentje aan Ellis. Alle vier overleven ze wonder boven wonder de oorlogsperiode.
Na de oorlog emigreert Leentje met haar dochtertje Ellis naar Australië. Caroline komt met haar dochtertje Elisabeth in Frankrijk terecht.

Lex Lesgever beschrijft vanuit persoonlijk (deels familie)perspectief hoe het beide vrouwen en hun dochters verging tijdens de oorlog en erna. De ene vrouw weigert nog over de verschrikkingen van de oorlog te praten. Haar dochter komt pas op 52-jarige leeftijd te weten dat ze in Theresienstadt geboren is. De andere vrouw daarentegen heeft het áltijd over de oorlog.
Zie ook: www.lexlesgever.com

Blz. 64:
'Helaas bracht februari nieuwe problemen. De kou bereikte een hoogtepunt en joeg alle ratten uit Theresienstadt en omgeving het ghetto in, waar de bewoners en het schaarse voedsel wellicht nog wat verlichting in het eveneens zware bestaan van het ongedierte konden brengen. Voor de bewoners was het afschuwelijk.
Begin maart was Caroline te ziek om naar haar werk te gaan en Leentje werd ook steeds zwakker. De voedselrantsoenen hadden een absoluut minimum bereikt.'

Blz. 88:
'Wij liepen langs tekeningen van kinderen en ik dacht weer aan Ellis en Elisabeth, die daar waren geboren en die deze afschuwelijke periode hadden overleefd en zich daar godzijdank niets van konden herinneren. Elisabeth, die door alle vreselijke verhalen van haar ouders alsnog een oorlogsslachtoffer was geworden, en Ellis, die er de eerste tweeënvijftig jaar niets van had geweten en daardoor als een gelukkig mens had kunnen leven.'

Pluspunten aan dit waargebeurde verhaal:
- In eenvoudige taal verteld. Beetje flash-back-achtig. Geschikt voor een brede groep lezers.
- De auteur is in staat genuanceerd over de Tweede Wereldoorlog te vertellen. Hij brengt goed over hoe twee vrouwen totaal verschillend reageren in oorlogsomstandigheden en hoe ze in gezinssituaties overleven na de oorlog.
- Niet eerder gepubliceerde foto's van geboortebewijzen uit Theresienstadt.

Minpunten:
- De foto's in zwart-wit hadden scherper en mooier kunnen worden afgedrukt.
- Taaltechnisch een zwak boek met stijlfouten, maar je vergeeft het de sympathieke verteller.
- Voor regressie/reïncarnatietherapeuten: de schrijver gaat ervan uit dat volwassenen zich niets kunnen herinneren van de geboorte en eerste twee levensjaren.

Oorlogsleed werkt emotioneel lang na - reïncarnatietherapie

Traumatische ervaringen opgedaan tijdens gevangenschap in de Tweede Wereldoorlog kunnen lang nawerken. Dat geldt niet alleen voor de twee vrouwen beschreven in het boek van Lex Lesgever, maar ook voor Dita in Antonio Iturbe's roman.

Reïncarnatietherapeuten werken met cliënten die in hun huidige leven nog last hebben van trauma's uit vorige levens, zoals cliënten die de Tweede Wereldoorlog meemaakten in een leven dat al achter hen ligt. Toch kunnen die oorlogservaringen uit het verleden onbewust nawerken, vaak in de vorm van onverklaarbare angsten en problemen.
Bijvoorbeeld:

Nu: extreme angst voor grote honden - Toen: herdershonden werden gebruikt bij razzia's en (trein)transporten richting concentratiekampen in wo2.

Nu: angst voor doucheruimtes of angst om bloot in een wellnesscentrum rond te lopen - Toen: voordat kampgevangenen bijeengedreven werden in ruimtes waar ze vergast werden, werd hun verteld dat ze zich uit moesten kleden om te gaan douchen.

Nu: overdreven angst om mensen kwijt te raken - Toen: elkaar bij razzia's of transporten kwijtraken, zien hoe familieleden van elkaar gescheiden werden, mensen zien sterven in erbarmelijke omstandigheden.
Nu: last van onverklaarbare vermoeidheidsziekten in combinatie met anorexia nervosa, er extreem mager uitzien - Toen: in een kamp amper te eten krijgen, er als een skelet uitzien en toch zo lang mogelijk volhouden om te (over)leven.

Voor cliënten die hun wo2-oorlogs-vorige-levens emotioneel willen afsluiten, kan het nuttig zijn boeken te lezen of films te bekijken die met hun oude ervaringen samenhangen. In het kader daarvan kan ik bovengenoemde boeken van harte aanbevelen.

Verder lezen?

Meer lezen over gerelateerde onderwerpen in dit Blog Vorige Levens? Zet het woordje 'oorlog' of 'wo2' in het zoekfilter.

Op de website www.vorigelevens.nl vind je veel praktijkverhalen over hoe de Tweede Wereldoorlog door kan werken in levens erna, met uitleg over reïncarnatiethrapie.
In mijn boek 'Waarom Esther geen Robinson werd' vind je veel praktijkvoorbeelden over concentratiekampervaringen, in het boek 'Diehards in de war' vertellen cliënten over oorlogsherinneringen in een breder kader (dader/slachtoffer). In mijn andere boeken kom je hier en daar verhalen tegen die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Informati over deze boeken vind je op www.vorigelevens.nl

Groetjes,

Marianne Notschaele-den Boer
Reïncarnatietherapie/boeken
www.vorigelevens.nl